Edward Abramowski

Urodził się 17 sierpnia 1868 r. w Stefaninie na Kijowszczyźnie. W 1879 r. wraz z rodziną przeniósł się do Warszawy, gdzie poznał działaczy I Proletariatu. W 1885 r. rozpoczął studia na Wydziale Przyrodniczym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zmuszony – w związku z działalnością w ruchu socjalistycznym – do opuszczenia Galicji, wyemigrował do Genewy, gdzie przebywał do roku 1889. Nawiązał tam kontakty z polską emigracją socjalistyczną. Po powrocie do Warszawy zaangażował się w prace II Proletariatu, lecz jego drogi z tym środowiskiem rozeszły się, gdy nie chciał zaakceptować terroru jako metody politycznej. Organizował paryski zjazd zjednoczeniowy ruchu socjalistycznego (1892), w wyniku którego – oprócz Polskiej Partii Socjalistycznej – powołano Związek Zagraniczny Socja¬listów Polskich. Został wybrany do jego Centralizacji. Aresztowany przez władze francuskie, musiał przenieść się najpierw do Anglii, a następnie Szwajcarii, by wreszcie powrócić do kraju. Na przełomie stuleci zrewidował swój stosunek do marksizmu, w wielu punktach dystansując się do niego. W 1915 r. objął Katedrę Psychologii na Uniwersytecie Warszawskim. Był przyjacielem Stefana Żeromskiego i pierwowzorem postaci Szymona Gajowca w Przedwiośniu. Zmarł 21 czerwca 1918 w Warszawie. Główne prace: Pierwiastki indywidualne w socjologii (1899), Z.R. Walczewski (pseud.), Zagadnienia socjalizmu (1899), M.A. Czajkowski (pseud.), Socjalizm a państwo. Przyczynek do krytyki współczesnego socjalizmu (1904), Badania doświadczalne nad pamięcią (t. 3, 1910-12), Pisma. Pierwsze zbiorowe wydanie dzieł treści filozoficznej i społecznej (t. 4, 1924-28).
W serii Biblioteka Klasyki Polskiej Myśli Politycznej, nakładem Ośrodka Myśli Politycznej i Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politycznych UJ, ukazał się wybór pism Abramowskiego pt. "Zagadnienia socjalizmu" (wstęp Krzysztof Mazur).