Jan Koźmian

Działacz społeczny, publicysta, redaktor, ksiądz. Urodził się 27 grudnia 1814 r. we wsi Wronowie (Lubelskie) w zamożnej rodzinie ziemiańskiej, jako brat Stanisława Egberta, bratanek Kajetana. Uczył się w Lublinie i w liceum w Warszawie, gdzie w 1830 r. zdał maturę. Podoficer artylerii w powstaniu listopadowym, po jego upadku wyemigrował do Francji, gdzie ukończył studia prawnicze (Tuluza, 1832-38), a osiedliwszy się w Paryżu utrzymywał bliskie kontakty z Mickiewiczem, Goszczyńskim i Zaleskimi, był jednym ze współwydawców pisma Hotelu Lambert „Trzeci Maj” oraz nawiązał znajomość z przedstawicielami francuskich kół katolickich (de Montalembert, Veuillot) i został bratem zewnętrznym tworzącego się wówczas Zgromadzenia Zmartwychwstania Pańskiego. W 1845 rozpoczął wydawanie ultramontańskiego czasopisma „Przegląd Poznański”; w rok później ożenił się z córką gen. D. Chłapowskiego, a po opuszczeniu niewoli pruskiej, do której wzięty został jako członek legii akademickiej wiosną 1848 r., osiedlił się w wielkopolskim majątku żony. Krytyczny wobec włoskiego ruchu zjednoczeniowego i powstania styczniowego, wrogo odnosił się zarówno do „kosmopolitycznego radykalizmu” i działalności spiskowej, jak i despotyzmu nowoczesnego państwa. Po samobójczej śmierci żony (1853), rozpoczął w 1857 r. studia teologiczne w kolegium duchownym w Rzymie; święcenia kapłańskie uzyskał w r. 1860, został proboszczem w Krzywiniu, następnie kapelanem sióstr Sacre Coeur w Poznaniu (do 1873), dotując szkółki dla ubogich i towarzystwa dobroczynne. W 1867 r. został sekretarzem abpa M.H. Ledóchowskiego, dwa lata później otrzymał tytuł prałata domowego papieża i protonotariusza apostolskiego, a w 1870 już jako kanonik poznański towarzyszył arcybiskupowi w misji do pruskiej kwatery w Wersalu. Zamieszany w rzekome przygotowania zamachu na Bismarcka, po rozpoczęciu kulturkampfu został aresztowany. Po opuszczeniu więzienia, kierował ultramontańskim „Kuryerem Poznańskim” i został delegatem apostolskim na archidiecezję poznańską. Zmarł w Wenecji 20 września 1877 r. w drodze powrotnej z Rzymu do kraju. Główne prace: teksty, drukowane w „Przeglądzie Poznańskim”: "Stan rzeczy w Wielkim Księstwie Poznańskim" (1847), "Rzeczy włoskie" (1848), "Przeznaczenia Francji" (1849), "Nowy Rok" (1850), "Pisma", 3 tomy (1881).