Stanisław Koźmian

Publicysta, polityk galicyjski, krytyk i reżyser teatralny. Urodził się 7 maja 1836 r. w Piotrowicach w Lubelskiem, w rodzinie o patriotycznych tradycjach. Jego ojciec, Andrzej Edward, związany był z Hotelem Lambert, zaś dziadek, Kajetan, należał do czołowych poetów i publicystów Królestwa Kongresowego w 1 poł. XIX w. Stanisław Koźmian kształcił się w Krakowie, Bonn i Paryżu. W młodości pozostawał pod wpływem idei liberalnych. Zaangażował się w walki powstańcze 1863 r. lecz po klęsce powstania uznał jego wybuch za błąd polityczny i odtąd piętnował plany spiskowe, których celem było wywołanie kolejnego zrywu narodowego. W 1866 r., wraz ze Stanisławem Tarnowskim, Józefem Szujskim i Ludwikiem Wodzickim, założył „Przegląd Polski”, pismo propagujące idee stronnictwa konserwatywnego określonego mianem stańczyków. Aktywnie poczynał sobie na forum politycznym Galicji, co nie przeszkodziło mu zarazem odgrywać doniosłej roli w życiu teatralnym Krakowa. W 1898 roku przeniósł się do Wiednia. Powrócił do Krakowa w 1919 roku. Tam też zmarł 3 lipca 1922 r. Najgłośniejszą pracą Koźmiana, wielce kontrowersyjną i szeroko dyskutowaną, była "Rzecz o roku 1863", wydana w 1895 roku krytyka Powstania Styczniowego. Uznanie zyskała także wielostronna analiza polityki twórcy zjednoczonych Niemiec: "O działaniach i dziełach Bismarcka" (1902). W 2001 r. Ośrodek Myśli Politycznej wydał wybór pism Koźmiana "Bezkarność".