Dokąd nam iść wypada? Mesjanizm polski a prawda dziejów

Wojciech Dzieduszycki (1848-1909) był jednym z najważniejszych polskich myślicieli drugiej połowy XIX i początku XX wieku. Ten wszechstronnie wykształcony erudyta zdobył uznanie jako filozof i znawca sztuki, ale najważniejsze w jego dorobku pozostają pisma, w których zajął się kwestiami politycznymi i kulturowymi, ściśle ze sobą je łącząc. Snuł bowiem Dzieduszycki rozważania o cywilizacji europejskiej, ukazując jej korzenie i ewolucję, a także zastanawiając się - z pesymistycznymi konkluzjami - dokąd ona zmierza. Dał temu wyraz zwłaszcza w pośmiertnie wydanym opus magnum "Dokąd iść nam wypada" (1910). To niezwykłe w polskiej tradycji dzieło zawiera wszechstronną analizę głównych prądów ideowych epoki i trafnie przewiduje dalszy rozwój niektórych z nich, zwłaszcza komunizmu. Nie jest to wszakże wyraz profetyzmu autora, ale przejaw dużej klasy jego myślenia, wspartego na wielkiej wiedzy - zwłaszcza znajomości historii, z której potrafił znakomicie skorzystać. Niewiele jest w historii polskiej kultury równie śmiałych i owocnych projektów intelektualnych. Równie ważna jest praca "Mesjanizm polski a prawda dziejów" (1902), w której Dzieduszycki podjął namysł nad rodzimą tradycją, konfrontując ją z głównymi wątkami myśli niemieckiej, francuskiej i angielskiej. W tym sensie jest to dzieło na wskroś europejskie, ale zarazem bardzo związane z rodzimym dziedzictwem. Refleksje lwowskiego myśliciela o romantyzmie i mesjanizmie stanowią jedne z najciekawszych ujęć tych kluczowych dla zrozumienia myśli dziewiętnastowiecznej zjawisk.

Wojciech Dzieduszycki (1848-1909) - Wojciech Dzieduszycki (1848-1909), filozof, polityk i myśliciel konserwatywny. Urodził się 13 lipca 1848 r., studiował prawo i filozofię na Uniwersytecie Wiedeńskim. Stopień doktora filozofii otrzymał w 1871 roku, zaś prawo ukończył rok później. Po studiach wrócił do rodzinnych majątków na Podolu. Aktywnie uczestniczył w życiu publicznym, szybko zyskując sławę jednej z najbarwniejszych postaci w Polsce tej epoki (mówiono o nim, iż jest polskim Oskarem Wilde). Brał udział w pracach Towarzystwa Gospodarczego we Lwowie oraz Rad Powiatowych w Stanisławowie i Tłumaczu. W 1876 r. zasiadł w Sejmie Krajowym we Lwowie, stając się jednym z czołowych reprezentantów nurtu konserwatywnego, tzw. środowiska "Podolaków". W latach 1879-1885 i 1895-1909 był posłem w wiedeńskiej Radzie Państwa, odgrywając doniosłą rolę w funkcjonowaniu Koła Polskiego (był m.in. jego wiceprezesem 1900-04 i 1907-09 oraz prezesem 1904-06). Ceniony przez cesarza Franciszka Józefa I, który mianował go tajnym radcą dworu w 1898 r., pełnił funkcję ministra dla Galicji w latach 1906-1907, a w 1907 r. odznaczony został Orderem Żelaznej Korony I klasy. Ostatnie lata życia spędził w Wiedniu. Mimo zaangażowania w życie polityczne wiele pisał, dowodząc niepospolitej wszechstronności: pozostawił po sobie powieści (m.in. Święty Ptak, Aurelian), dramaty (np. Bohdan Chmielnicki), tłumaczenia Sofoklesa i Szekspira, prace z dziedziny historii sztuki (Historia malarstwa we Włoszech, 1892), historii kultury (Ateny, 1878), filozofii i myśli politycznej (Rozstrząsania filozoficzne o podstawach pewności ludzkiej, 1893; Historia filozofii, 1894; Mesjanizm polski a prawda dziejów, 1902; Dokąd nam iść wypada , 1910). Zaangażowany był także w prace instytucji kulturalnych i społecznych Galicji. Wykładał na Uniwersytecie we Lwowie, gdzie uzyskał tytuł docenta historii filozofii, etyki i estetyki (1894), zaś w 1896 r. został profesorem nadzwyczajnym estetyki. Jego wykłady i odczyty publiczne cieszyły się wielką popularnością. Zmarł w Wiedniu 23 marca 1909 r. Ośrodek Myśli Politycznej wydał w Bibliotece Klasyki Polskiej Myśli Politycznej dwa klasyczne dzieła Dzieduszyckiego "Dokąd nam iść wypada" (1910) i "Mesjanizm polski a prawda dziejów" (1902).