Faszyzm i komunizm

Tom zawierający analizy faszyzmu i komunizmu autorstwa związanego z Uniwersytetem Jagiellońskim historyka doktryn politycznych i prawnych, prawnika i konstytucjonalisty (żyjącego w latach 1925-1983), wśród nich wydaną w 1983 r. w drugim obiegu głośną pracę O granicach reformowalności systemu komunistycznego, zawierającą analizę wydarzeń 1981 r., studia relacji władza-społeczeństwo w systemie komunistycznym, genezy i skutków komunistycznego antydemokratyzmu oraz związku ideologii z polityką, a także porównanie komunizmu i faszyzmu.

„Faszyzm jest systemem totalitarnym obliczonym na przeciwdziałanie komunizmowi i utrzymanie kapitalizmu, komunizm zaś stawia sobie za cel zniszczenie kapitalizmu w skali światowej. Odpowiednio do tego kształtują się ideologie i ideologiczne cele obu systemów. Różnicą innego rzędu, ale dość istotną i charakterystyczną jest to, że faszyzm proklamuje swoje cele i zasady w sposób otwarty i szczery i struktura władzy systemu jest w zasadzie zgodna z ideowym programem. Komunizm natomiast kamufluje swoje właściwe cele, szermując marksistowską ideologią wolnościową niepozbawioną demokratyzmu, pozostającą jednak w rzeczywistości całkowitą fikcją. Struktura władzy i właściwe funkcje systemu komunistycznego są sprzeczne z tym, co głosi właśnie ideologia”.

„Fakt, iż aparat komunistycznej biurokracji budowany jest od początku na zasadach negatywnej selekcji, przesądza o jego konserwatyzmie, o niezdolności pozyskania go dla reformy systemu. […] Ludzie ci bronią swojej z trudem zdobytej pozycji społecznej, swego awansu życiowego, swoich przywilejów. Bronią tym bardziej zacięcie, że nie mają pozycji alternatywnej, na którą mogliby przejść po dymisji z aparatu władzy. Odsunięci od władzy, stają się niczym, mogą wprost utracić środki zabezpieczenia egzystencji. Bronią także uzyskanej władzy, która dla wielu jest wartością samoistną”.