O demokracji i dyktaturze

Urodził się 17 lutego 1901 r. w Zatorze w pobliżu Oświęcimia w rodzinie inteligenckiej. Rodzicami jego byli Stefan Grzybowski oraz Zofia z d. Korczyńska. W 1921 r. ukończył gimnazjum w Krakowie, następnie kontynuował naukę na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Studiował pod kierunkiem wybitnych krakowskich profesorów, nie tylko znawców prawa, ale będącymi jednocześnie intelektualnymi filarami krakowskich konserwatystów, tj. Michała Bobrzyńskiego, Stanisława Estreichera i Władysława Leopolda Jaworskiego. Po obronie doktoratu w 1927 r. na podstawie rozprawy Unitaryzm i federalizm w Niemczech, podjął pracę w Prokuratorii Generalnej, potem administracji miejskiej. Współpracował również z krakowską Szkołą Nauk Politycznych, gdzie do wybuchu wojny prowadził zajęcia z geopolityki. W tym okresie polityczne sympatie Grzybowskiego niejako naturalnie związane było ze środowiskiem krakowskich stańczyków wciąż skupionych wokół pisma „Czas” (w l. 1933-1934 był zastępcą redaktora) i zrzeszonymi organizacyjnie w ramach Stronnictwa Prawicy Narodowej. Podobnie jak znaczna części konserwatystów krakowskich poparł działania Piłsudskiego w 1926 r., uczestniczył w sławnym obiedzie w Dzikowie (1927), był członkiem BBWR, jednak z czasem rozczarował się sposobem sprawowana rządów przez obóz sanacyjny. Jego polemika z Januszem Jędrzejewiczem odnośnie samorządu akademickiego skutkowała blokadą jego awansu na stanowisko docenta. W ramach obozu zachowawczego Grzybowski prezentował dynamiczne podejście do zagadnienia konserwatyzmu, wprowadzając do tradycji stańczykowskiej elementy zakorzenione w doświadczeniu niemieckiej rewolucji konserwatywnej. Broszura napisana wraz z Anatolem Listowskim pt. Dwa głosy o konserwatyzmie i rewolucji (Kraków 1931) była manifestem zrewolucjonizowania konserwatyzmu, który w imię obrony wartości uniwersalnych winien zrelatywizować zasadę ciągłości i w obliczu gwałtownych przemian politycznych nie wzdrygać się przed oswajaniem się z rewolucją jako instrumentem politycznego działania. Już jednak w roku 1939 r. politycznie zbliżał się ku ugrupowaniom lewicowym, zaangażował się w działalność nowopowstałego Stronnictwa Demokratycznego. Przed wojną uwaga badawcza Grzybowskiego koncentrowała się głównie na zagadnieniach ustrojowych. Z tego okresu pochodzą takie prace jak: Ustrój Związku Socjalistycznych Sowieckich Republik. Doktryna i konstytucja (1929), Od dyktatury ku kompromisowi konstytucyjnemu (1930), Dyktatura prezydenta Rzeszy (1934) czy Zasady konstytucji kwietniowej (1937). W czasie wojny był zaangażowany w tajne nauczanie na Wydziale Rolniczym UJ. Po 1945 r. kontynuował pracę akademicką. W 1946 r. otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, w latach 1948–1951 pełnił funkcję dziekana Wydziału Prawa. W 1959 roku otrzymał stanowisko profesora zwyczajnego kierował Katedrą Prawa Państwowego i Zespołem Katedr Teorii Państwa i Prawa. Był twórcą pierwszej w Polsce Katedry Historii Doktryn Politycznych i Prawnych (1962). Od 1969 roku był członkiem korespondentem PAN. Politycznie po wojnie związał się z PPS, pisał do takich pisma jak „Odrodzenie” czy „Kuźnica”, jednak nigdy nie był członkiem PZPR. Do roku 1960 był przedmiotem szczególnego zainteresowania bezpieki. W pierwszej połowie lat 50.był obiektem inwigilacji, w dalszym okresie podejmowano próby zwerbowania go na informatora. Działania te jednak spotkały się ze zdecydowaną sprzeciwem Grzybowskiego. Podobnie jak przed wojną koncentrowały się w dużej mierze na się kwestii ustroju. Był autorem wielu prac z zakresu teorii i praktyki systemów politycznych, m.in.; Demokracja angielska (1946), Demokracja francuska (1947), Demokracja Stanów Zjednoczonych (1947), Ustrój Polski współczesnej, 1944-1948 (1948), Nauka o państwie (1949), Z zagadnień współczesnego parlamentaryzmu burżuazyjnego (1955). W tej dziedzinie widoczne były, sięgające jeszcze lat 30., wpływy doktryny Carla Schmitta (którego wykładów Grzybowski słuchał na stypendium w Berlinie w 1931 r.). Warto jednak zwrócić uwagę na dorobek Grzybowskiego i jego znaczenie dla takiej dziedziny jak historia doktryn polityczny i prawnych. Z pewnością należy on do najważniejszych powojennych pionierów tej dziedziny, dziedziny która była szczególnie narażona na ideologiczny terror ze strony panującego światopoglądu marksistowskiego. Był autorem niezwykle cennego podręcznika pod tytułem Historia doktryn politycznych i prawnych. Od państwa niewolniczego do rewolucji burżuazyjnych (1967) czy pracy Teoria reprezentacji w Polsce Odrodzenia (1959) czy wraz z B. Sobolewską Doktryna polityczna i społeczna papiestwa 1789-1968 (1970). Jest autorem jednego z ważniejszych tekstów poświęconych metodologii historii doktryn politycznych i prawnych pt. Z zagadnień metodologii historii doktryn politycznych i prawnych („Czasopismo Prawno-Historyczne” 1959) postrzegał on ta dziedzinę jako obszar badań interdyscyplinarnych, która korzystałaby z dorobku różnych dziedzin i znakomicie uzupełniałby rozumienie historycznie dokonujący się przemian. W 500. Rocznicę urodzin Machiavellego był organizatorem sesji poświęconej temu myślicielowi, którego rezultatem był tom Niccolo Machiavelli. Paradoksy losów doktryny wydany już po śmierci Grzybowskiego w 1973 r. Konstanty Grzybowski zmarł 19 czerwca 1970 r. na skutek obrażeń odniesionych w czasie wypadku trzy dni wcześniej.