O wolności, sprawiedliwości i polityce Wielopolskiego

Wybór pism pochodzącego z Wielkopolski pisarza politycznego, który rozważał zagadnienia stanu politycznego i ideowego Europy między Wiosną Ludów a powstaniem styczniowym. Większość swych prac ogłosił w języku francuskim i niemieckim, dotąd – za jednym wyjątkiem – nie były one dostępne w polskich przekładach. Rozważania Raczyńskiego ilustrują dylematy, z jakimi mierzyli się myśliciele tamtych czasów, analizujący sytuację polityczną wywołaną zaburzeniami Wiosny Ludów oraz sporami między mocarstwami Europy, wiodącymi do naruszenia względnej stabilności kontynentu, gwarantowanej dotąd w ramach Świętego Przymierza. Odnosi się w nich między innymi do konsekwencji wojny krymskiej (w tym osłabienia Rosji), wpływu na politykę międzynarodową, jaki wywierał Napoleon III oraz tendencji zjednoczeniowych Włoch i Niemiec. Dokonuje ostrej krytyki polityki niemieckiej, przedstawiając ją jako największe zagrożenie dla narodów słowiańskich. Wykazuje niekonsekwencję niemieckich liberałów, którzy w czasie Wiosny Ludów przedłożyli interes narodowy nad zasady wolności, dotąd przez siebie głoszone. Analizuje położenie sprawy polskiej – w tym w czasie rządów w Królestwie Polskim Aleksandra Wielopolskiego – i szuka dla niej rozwiązań, także we współpracy z rewolucjonistami rosyjskimi. Przedstawia oryginalną koncepcję ideowo-polityczną, z jednej strony odwołującą się do idei ‚postępu’ kojarzonych z demokratami i liberałami, z drugiej zaś sceptyczną do rewolucji jako metody ich wprowadzania w życia, szukającą czynnika sprawczego w silnej władzy dynastycznej.

Spis treści:

Jacek Kloczkowski, Wstęp
Kto zdradził wolność: Słowianie czy Germanie? List do Arnolda Rugego
Sprawiedliwość i monarchia ludowa. Wojna krymska
Sprawiedliwość i traktaty
Polityka i postęp w czasach cesarstwa
Niemcy i prawo narodowości
Margrabia Wielopolski i reformy rządu rosyjskiego w Królestwie Polskim
List do Aleksandra Hercena