Rozważania człowieka apolitycznego. Seria: Biblioteka Myśli Politycznej

Pisany w czasie I wojny światowej rozrachunek Thomasa Manna z własną twórczością, niemiecką kulturą i polityką, ideą postępu, liberalizmem oraz swym bratem Heinrichem. To wielowątkowy traktat o intelektualnej panoramie początków wieku XX i źródłach ówczesnej umysłowości, w tym autorach, którzy wywarli na nią wielki wpływ, m.in. Schopenhauerze, Goethem, Nietzschem, Dostojewskim i Rollandzie. To także jeden z najbardziej istotnych głosów w dyskusji o politycznym, kulturowym i cywilizacyjnym miejscu Niemiec na Zachodzie, w tym o ich burzliwych relacjach z Francją, należący do fundamentów ruchu rewolucji konserwatywnej.

„Jeśli pod wrażeniem wydarzeń I wojny światowej sięga Tomasz Mann aż po reformację i jej gest polemiki z wartościowaniami Zachodu, to mamy tu wyłącznie próbkę myślowego horyzontu „Rozważań”. Dzieła, które kunsztownymi nićmi powiązane jest ze wszystkim, co pisarz stworzył przed nim i po nim, a najbardziej może z „Czarodziejską górą”, której artystycznej wirtuozerii sekundowało przejęcie części refleksji stricte intelektualnej. Choć czy można tu dokonywać jakichś wartościowań, skoro Mann prowadzi nas pewnym krokiem kur dziedzictwu romantyzmu, a w konsekwencji i do Schopenhauera, Nietzschego oraz Wagnera, a więc najbardziej frapujących elementów niemieckiej i europejskiej duchowości”. (fragment recenzji Krzysztofa Żarskiego)

„„Rozważania człowieka apolitycznego” wcale nie są apolityczne - być może jest to najbardziej zaangażowane politycznie dzieło Manna i o to często współcześni oskarżali autora, że pod niewinnym tytułem napisał najbardziej polityczny manifest swojego życia… [...] W „Rozważaniach” Mann dał wyraz swemu rozdrażnieniu stanem cywilizacji zachodniej, w którym rządzi ekspresjonizm i aktywizm, a abstrakcyjne wartości dominują nad realnym życiem i codziennymi potrzebami człowieka. „Rozważania” są apoteozą mieszczańskich wartości, które, jak się wydaje, Mann docenił jako przeciwwagę dla kapitalistycznego, demokratycznego (w znaczeniu pejoratywnym), chciwego świata”. (fragment recenzji Joanny Lubeckiej)

„Demokracja, to znaczy panowanie polityki; polityka, to oznacza minimum rzeczowości. Fachowiec jest jednak rzeczowy, to znaczy niepolityczny, to znaczy niedemokratyczny. Won z nim! Jego następcy to adwokat jako posiadacz tygodnika, żurnalista, retorycznie uzdolniony artysta. Podchodzą do rzeczy z odrobiną ducha, – i tak chce tradycja demokracji. „Każdy Francuz”, czytamy w zapiskach jednego ze współczesnych Wielkiej Rewolucji, „uznaje się za zdolnego do przezwyciężenia, z pomocą odrobiny ducha, wszelkich trudności. Nigdy tak wielu ludzi nie wmówiło sobie, że są prawodawcami i mają zadanie naprawy wszystkich błędów przeszłości, usunięcia wszystkich omyłek ducha ludzkiego, zapewnienia szczęścia przyszłych pokoleń”. Czy istnieje stan, wstrętniejszy od tego, który w mózgu pozostawia miejsce dla wątpliwości? Takie pytanie stawia wyłącznie obskurant! Będziemy ją mieli, pozbawioną wątpliwości i przynależną literaturze pięknej polityzację. Będziemy ją mieć – demokrację – która jest wszak równością, a zatem nienawiścią, niegasnącą i zazdrosną republikańską nienawiścią wobec ludzi mających jakakolwiek przewagę, wobec znającego się na rzeczy autorytetu”. (fragment książki)