Geneza i ustanowienie Rady Nieustającej
Dane szczegółowe:
- Oprawa miękka
- Rok wydania 2014
- Liczba stron 352
- Wymiar [mm] 145x205
- EAN 9788362628834
- ISBN 978-83-62628-83-4
- Data 2014-10-31
- ID 304034
Wyślemy w czasie: 24 h
W dziejach Polski niewiele było równie interesujących i kontrowersyjnych projektów politycznych, jak Rada Nieustająca. Nieliczni zwolennicy uznawali ją za cenny wysiłek reformatorski, zmierzający do tego, by Rzeczpospolita wreszcie otrzymała stały rząd. Krytycy uważali jedynie za kolejny krok na drodze podporządkowywania Polski sąsiednim mocarstwom, zwłaszcza Rosji. Przez dziesięciolecia spierano się o jej praktyczne znaczenie i czy można ją stawiać na równi z innymi europejskimi rządami epoki. Dziś o Radzie Nieustającej mówi się wszakże już niewiele - pozostaje ona w głębokim cieniu Sejmu Czteroletniego. Lekceważenie tej instytucji jest jednak błędem: zwłaszcza nieznajomość jej genezy uniemożliwia należyte zrozumienie ostatnich dekad I RP. Książka prof. Władysława Konopczyńskiego, jedna z najważniejszych jego prac, pozwala nadrobić te zaległości. Jest zarazem pasjonującą ponadczasową opowieścią o polskiej polityce, której współczesne oblicze - mimo zupełnie innych ram instytucjonalnych - ma zaskakująco wiele wspólnego z jej obrazem z czasów upadku państwa i prób jego ratowania.
„Niepewne i niegruntowne są opinie naszego dziejopisarstwa o Radzie Nieustającej. Przedmiot to ważny, bo obejmuje działalność kilkunastoletnią pierwszej u nas, nowożytnej, po europejsku urządzonej administracji naczelnej, ale przedmiot niepopularny, od dawna przytłoczony brzemieniem niechęci powszechnej, odepchnięty jako obcy, danajski dar przez statystów z krytycznej doby kołłątajowskiej i przez ogół późniejszych historyków. Co można było powiedzieć najgorszego, to powiedzieli o Radzie przed szrankami Wielkiego Sejmu przodownicy obozu patriotycznego. […] Nie sprostowano, nie wyjaśniono ani wówczas, ani później, jaki to przymus, moralny czy fizyczny, narzucił wstrętne kolegium, czy zniewalał on cały naród, czy tylko pewne odłamy, czy działał od początku do końca, i czy dotyczył wszystkich, choćby najdrobniejszych szczegółów ustanowienia Rady. Historycy też nie rozpoznali, co w Radzie Nieustającej było elementem obcym, narzuconym, i jak mianowicie, o ile i komu narzuconym, a co zdobyczą własnej polskiej myśli reformatorskiej i zarazem konsekwentnym wypływem ogólnego prądu stanisławowskiego prawodawstwa. […] Czy nie jest wielki czas wyśledzić, skąd i od kogo dostaliśmy ów rząd europejski? Czy jednostronne oświetlanie obcego rodowodu Rady nie prowadzi dziś prosto do twierdzenia Kostomarowa, że „Polska tylko pod uciskiem Rosji mogła się w jakiś sposób zorganizować, gdyż stała się zupełnie niezdolną do niepodległego życia politycznego”?”
(ze Wstępu)
Urodził się 26 listopada 1880 r. w Warszawie, w rodzinie powstańca styczniowego. Już od czasów gimnazjalnych aktywnie uczestniczył w rozmaitych kółkach pomocowych i samokształceniowych, a jako piętnastolatek napisał swój pierwszy skrypt z historii. Ukończył prawo na Uniwersytecie Warszawskim (1899-1904), uzyskując tytuł kandydata nauk na podstawie pracy „Przyczynki do kwestii powstania liberi veto”. Kontynuował studia na historii (Uniwersytet Lwowski, 1907-1908) i pod kierunkiem Szymona Askenazego został wypromowany na doktora. Po obronie doktoratu pracował przez pewien czas jako nauczyciel historii VI Gimnazjum w Warszawie i prowadził wykłady w Towarzystwie Kursów Naukowych. W 1911 r. habilitował się na Uniwersytecie Jagiellońskim („Polska w dobie wojny siedmioletniej”) i podjął na tej uczelni pracę jako docent. W 1917 r. został mianowany profesorem nadzwyczajnym, a w 1921 r. zwyczajnym. Kierował wtedy Katedrą Historii Polski Nowożytnej i Najnowszej.
Angażował się politycznie jako zwolennik Dmowskiego i przeciwnik Sanacji. Z ramienia Związku Ludowo-Narodowego zasiadał w latach 1922-1927 w Sejmie.
W czasie wojny, jako dziekan Wydziału Filozoficznego, został aresztowany w ramach Sonderaktion Krakau i – po pobycie w więzieniach Krakowa oraz Wrocławia – ostatecznie umieszczony w Sachsenhausen. Zwolniony w 1940, powrócił do Krakowa i brał udział w tajnym nauczaniu na UJ. Po wojnie poddany wyjątkowym szykanom. W 1948 r. zmuszono go do rezygnacji z pracy na UJ, oskarżając o szowinizm i rasizm.
Wydał m.in.:
„Mrok i świt” (1911)
„Geneza i ustanowienie Rady Nieustającej” (1917)
„Liberum veto” (1918)
„Przyczyny upadku Polski” (1918)
„Dzieje parlamentaryzmu angielskiego” (1922)
„Polska a Szwecja” (1924)
„Stanisław Konarski” (1926)
„Kazimierz Pułaski. Życiorys” (1931)
„Dzieje Polski nowożytnej” (1936)
„Konfederacja Barska” (1936-1938)
„Polska a Turcja, 1683-1792” (1936)
„Anglia a Polska w XVIII wieku” (1947)
„Fryderyk Wielki a Polska” (1947)
„Kwestia bałtycka do XX wieku” (1947)
„Chronologia sejmów polskich 1493-1793” (1948)
„Kiedy nami rządziły kobiety” (1960)
W 2009 OMP wydał wybór pism Konopczyńskiego "O wartość naszej spuścizny dziejowej".
Zobacz również:
Dzieje parlamentaryzmu angielskiego
Polska a Szwecja. Od pokoju oliwskiego do upadku Rzeczypospolitej 1660-1795
Kwestia bałtycka
Stanisław konarski
Polska a Turcja 1683-1792
Dziennik 1918-1921. Tom 1-2
Polscy pisarze polityczni XVIII wieku
