Realizm polityczny. Przypadek polski

Wybór tekstów polskich myślicieli z XIX i XX w. Wśród autorów m.in. Adam Czartoryski, Stanisław Koźmian, Paweł Popiel, Michał Bobrzyński, Jan Ludwik Popławski, Zygmunt Balicki, Roman Dmowski, Józef Piłsudski, Adolf Bocheński, Władysław Gizbert-Studnicki, Stanisław Cat-Mackiewicz, Stanisław Estreicher, Stefan Kisielewski, Stanisław Stomma, Juliusz Mieroszewski, Józef Mackiewicz, Mirosław Dzielski.
"Istota komunizmu polega bowiem nie na tym, że jest wrogiem Boga - jak sądzono na początku - lecz na tym, że jest wrogiem człowieka. Stąd najbliższe prawdy - acz sprzeczne z pojęciami tzw. "realizmu politycznego" - byłoby porównanie komunizmu do rodzaju choroby, psychicznej zarazy, atakującej pewne tkanki ludzkiego umysłu, epidemii. Czy potrafimy odpowiedzieć na pytanie, kto jest zainteresowany, żeby istniały na świecie epidemie cholery? Ale istnieją. I są roznoszone przez ludzi. Choć nikt tego nie chce i nie leży to w niczyim interesie".

Józef Mackiewicz, Nie ma "polskiej drogi" do wyzwolenia

"Zbawienie przyszło by było od nawrócenia się, od reformy, od naprawy - mówi prorok - ale wyście go nie chcieli i zawołaliście: "Nie! Na koń! Na koń! Cwałem! Cwałem! Ach! Piękny cwał w tył!" My dodać możemy - cwałem ku przepaści. Żaden może naród z takim uporem, z takim zapałem, z takim zaślepieniem, z takim poświęceniem nie spieszył do własnej zguby, jak polski w r. 1863".

Stanisław Koźmian, Rok 1863

"Siła państwa na zewnątrz przejawia się w możliwości niepodlegania woli innych państw oraz w możliwości narzucania im swojej woli. Przejawia się więc w chwilach, w których istnieje sprzeczność zdań między dwoma państwami, w jakichkolwiek sprawach terytorialnych czy innych, czyli w chwilach, w których istnieje między dwoma państwami antagonizm czy konflikt. Nie ulega też z drugiej strony najmniejszej wątpliwości, iż konflikty i antagonizmy międzynarodowe odgrywają rolę bądź to w upadku znaczenia państw, bądź to w zwiększeniu się ich potęgi. Droga ku górze jest jakby etapami znaczona zawsze pomyślnymi rozstrzygnięciami sporów z innymi państwami".

Adolf Bocheński, Granice relatywizmu politycznego